Saturday, November 29, 2008

ZORAM TANG FAN FAN


ZORAM TANG FAN FAN

I hnam fate hian khawi atanga lo kal nge an nih chiah chhui chhuak thei rih mah suh se, khawvelah hian mi danglam tak an nih zia hi chu a chiang khawp mai. India ram ropui tak state te zinga pakhat chu i ni ngei mai. Mahse i hnam fate hi khawvel hnam tumah hian India mi angin an hmu thei lova, India mi kan ni an tih pawhin tuman an awih lo. India ram pawnah chang a ni hlei nem, India ram chhungah ngei pawh hian I hming hre lo tam tak an awma. I hnam fate hi India mi, an unaute an nih hre lo hi a tam zawk an la ni hial awm asin. Chumi hre chiangtu sorkar laipui chuan theih tawp chhuahin India ram state zinga pakhat i nih ve zia leh i hnam fate pawh India mi a an in ngaih ngheh tlat theihna turin theihtawp an chhuah a. Programme hrang hrang an duanga. India hnam tawng zirna uar kawngah leh a zirtirtu train chung chang thuah te, T V serial lam atang te, politics lamah te theih tawp an chhuah mek a. Sum leh pai nise i hnam fate duh tawk tawk an pe a ni ber. Hmasawnna tur programme duan tihpuitlinna tur atana hman aia kawng danga luangliam a tam danah hian hman sen loh an hmu ni hialin a ngaih theih. I ram pumpui budet za zela 90 lai hi central atanga pek a ni a. Kan hruaitute hian intodelh tuma beih hah vak ai chuan a awmsa hai chhuak tam thei nih hi an in tihsiak niin a lang a. Hei hian sum leh paiah chauh ni lo, rilru lamah pawh retheihna kawngah nitin min hnuk lut thuk tial tial a ni. In todelh lo mi zahawm an awm ngai lo, chhungkua kan nih avanga kan nu leh pa kan hnekna tur chin chu a awm teh meuh mai. Mahse a chanve tal pawh thawk chhuak lo, kut dawh, mi laka dawvan kai nih reng mai hi zawng salah in hralhna mai a ni. I hnamfate hi he mi kawngah hian engtikah nge an harh chhuah ang aw zoram. Mahse kan la chhe zo vek lo tang fan fan rawh aw.

I sakruang hi kan chhuan viau che rualin mi tlangramte an lohna tak i nei a. Mi ram tlangte chu an hlum lian a, an nghet tha bawk a. Tuite an pai tam a, tlang chhipah te pawh tui hna tha tak takte an nei a. Nang erawh chu i tlangte hi an hriamin an awih vit vet a. Tuite lah hi i pai tam lo em em mai ni hian a lang a, mahse i hnamfate mamawh tawk chu i nei teh meuh mai. I ram leilungte hi a thaw leng a, an nghet lo em em a, chuvangin in kal pawhna kawng tha siamte a buaithlak em em a. Kan thawk ve fe tawh emaw kan tih pawhin furah an min chhe leh zel a. I ramah hian thil danglam tak Mau tam, thing tam khwvel ram dangin an hriat ve lohte hi a thleng thin a. Chung chuan i hnam fate a lo suat nasa hle tawh thin a. Chubakah ei chhiat avang a, hri tha lo leng ten i hnam fate nasa takin a lo suat sak tawh thin che a. Thli chhia te, min pui kum te leh harsatna chi hrang tam tak I tuar chhuah zia kan hria. Hetiang i ni chung hian kan pi leh pute khan kan Mizo nun phung leh khawsak dan nena in milna leh inrem riauna, thil hlu danglam bik nangmahah hian an hmu ni ngei tur a ni. Khaw chhak ram hla tak atanga lo chhuak an ni a. Kawl ram phai zawl ram tha pui pui an rawn kal kan a. I ram an lo thlen hian an thla a ngam em em a. A thlang lawka phai zawl nuam leh zau pui puite pawh chu pan thla zel tang e, ti lovin nangmahah hian an nghet tlata. Hei hian chhan eng emaw chu a nei ang. I hnam fate tan hian i la chhuah phal lo mai mai nge, hun i la ti lo zawk le. Nge anmahni zawn chhuah atan i dah le? ‘Naa chu ni se heti hian a ti tur’ tih ang zia zanga, ‘Japan chu nise ti hian an ti ang’ ti mai mai ram hruaitute chuan i hnamfate hi ram ropui tak an thlen lovang. Mahse tang fan fan rawh aw. In sak kawngahte, Tui hnianghnara neih dan kawngah te, kawlphetha siam kawngahte, Kawngpui siam thuah te, thalaite tana khel mual tha siam thuah te, tourism leh ei leh bar intodelh kawngahte, khawpui din dan kawngah te, I nih dan mila thil ti thiam i la nei em em ang, tang fan fan ang che.

Nangmah humhalh nan hian kan pi pute khan theih tawp an chhuah ve a. An thiam ang angin an humhalh ve che a. Mi dang lo lut turte leh i thing leh mau tichhetu tur leh phula rawn siam mai tur che nia an hriat apiang chu an lo do ve a. Nangmah chhan nan hian theihtawp an chhuah tak meuh a ni. Fing ve fu mah se, an pa chhiat em avangin mi ralthuam tha nei leh sipai rual nena tang chu an tan tihngaihna awm hek lo. An retheih pa chhiat chu sawi loh tlang hrang te te a lal thlih thliah an ni a, tan rual dan an thiam tawk bawk si lova. Theih tawp chhuaha an beih pawh in mi, sipai rual leh ralthuam tha pui pui neite lakah chuan tang zo ta ngang hek lo le, Kumpinu sorkar hnuaiah an kun ta a. Nangmah siamtuin a ruat dan a ni chek a ni ang chu, Kumpinu rual hian hre lova an lo biak thin Pu vana chan chin hriltu an lo chhuak ve hlauh mai a. Tichuan i hnam fate zawng zawng zawng chuan rinna thar chu an lo vuan ta a. Khawvelah hian hnam khat, tawng khat hmang, i hnam fate anga he rinnaa lungrual hi an awm lo hial awm e. Kum tam a liam hmain kristian an lo ni fai ta vek mai a. Sorkar a lo inthlak thleng a; India ram In dan (Independent) rualin i Politician-ten India sorkar hnuaia luh tithluin kum engemaw zat chhung chu hmar chhak lam zawng zawng vawn khawmna Assam state-ah i bei ve a. Chutih chhung chuan i chhungah hian sum dawnna lam emaw, zirna lam emaw, industry lam emaw, kawng tha emaw, i hnam fate tana tangkai tur leh chhenfakawm thil engmah din a ni lova. Fairel bel ruak thak, mei alh en tak meuha tam pui mitthi i tuar lai pawh in lainattu i nei lova. Mahse I tang fan fan a, i hnam fate chu I chhunga kamrah leh chung hun atana i lo vawn ruk ram bahratein i khaw chhuah pui hram a. I hnam fate thinurin an nu leh pate lakah vui vaina thu an thlen a. An thin ur chuan a chan chhe zawk tur an nih hre reng mah se hmawlh te an han lek ve iaih iaih a. Chu chuan neih belh chu sawi loh, kan neihsa zawng zawng pawh mei vapah a chantir a. Kum 20 chhung teh meuh silai leh thirkhaidiat a rorelna hnuaiah I hnam fate an kun a. Eng maw ti state nihna kai chho ve taa. I tang fan fan a, vawiin hi i hnam fate min thlen chhohpui ta a nih hi.

I unau state dangte hma sawnna phei khai ruala kal siam ve tur hian mamawh i ngah hle mai. I ram siam tha tur leh i hnam fate ti changkang tur hian party hrang hrangin hma an la tawh a. In thlan dawn apiangin a ti thei ber tur angin an in zuar a. Chanvo kan han bel a, hna thawh kawr emaw kan haktir kan tih laiin suit bawkin an lo inthuam leh thin si a. Sum leh pai nise anmahni hun theuhvah tam mangkheng an dawng theuh a. A hun en chuan zirtirtu ni tawh awm hi, zuntenu siam ang mai kan ni a. A bulah bawk tan a ngai leh thin si. Mahse Zoram tang fan fan rawh.

Tlang mite tana Pathian ruat leh siam i ni e: Zoram, siamtu chu nei chiang a ni. I hnam fate hian nangmah siamtu leh an tana lo ruahmantu che hi an thlahthlam tik apiangin an tuar ang. I hnamfate hruaitute hian zu leh sa chen a, an mite hmasawnna ngaihsak lova, hnam dang leh sorkar laipui lakah ngei pawh an uire chuan nangin theih tawp chhuah mah la i mite hi an ding chhuak lo vang. Nangmah siamtuin tlang mite himna kulhpui atan a ruat che a ni tih hi hai rual a ni lo. I chhak leh thlang, chhim leh hmarah sakhaw dang lian pui puiin an karche che a. Tlang mite hi chung karah chuan an awm ve thlih thliah a. Mahse i thenawm ram leh state khawiah mah hian tlang mite hi an him tak tak lo. Manipur a ex-Minister Pu Vungzaliana chuan “tlang mite hi zoram tih lohah chuan khawi dangah mah kan him lo; Zoram hi Pathianin tlangmite kulh atana a ruat a ni a, chuvangin zoram muanna tider thawng leh tichhe thei tur zawng chuan tu hnam mah hian harsatna siam lo ila a tha ber a ni” a tih hi a dik thlawt a ni. I chhunga tlang mi hnam chi hrang hrangte hian pumkhat tlang mi theuh pum khat kan nihzia leh chu aia thuk zawkin Kristaa pumkhat kan nihzia hria a I ram chhung muanna kan humhim theuh hi a pawimawh tak zet a ni. Tichuan he India ram ropui tak chhungah hian I unau dangte aia sang zawkin khawsakna kawng engkimah kan thang thei ang. Chutiang ni chu a la thleng dawn zoram tang fan fan rawh aw.


I lo changkan ve nan leh i hnam faten rual an ban ve theih nan nangmahah hian tihpuitlin ngai nia ka hriatte kan au chhuahpui ve ange aw.

Politics: Hmasawnna daltu lian ber pakhat chu Political Party hi a ni. ‘Party a awm tur a ni lo’ ka tihna a ni lo. Political party-te hian party member tur an zawng nasa lutuk a. Mi kan tlem si, kan vaiin member nihna nei vek kan ni a. Hei hian Kan Pathian biakna Kohhran lam thlengin a nghawng a. Kohhran member kan nihna aiin partya kan nihna hian kan nunah awmzia a nei ta zawk hial emaw tih tur a ni. Party khata awmhote hi kohhran pawl khata awmte aiin an in pumkhat mah mahten ka hmu. Chu chuan kohhran chhungah inremlohna, inhmuh mawhnate a siam a. Inthlanna lamah ni se, nutral an awm loh avangin Political party te tan an policy leh hmasawnna programme duante hmanga inzawrhna tur tumah an awm lo. Kan party candidate a nih phawt chuan tu pawh ni raw sek sek, vote hrim hrim angin a kal. Party-te campaign dan ber chu policy zawrh ni lovin, party dang member chhuhsak a ni a. Chu chu an hlawhtlinna an tehna ber pawh a ni. An in lawmlut nitin mai a, an haw haw dur dur reng mai a ni. In thlan a lo zawh meuh chuan chunghote chu a zarzo tur zawngin an han intihsiak leh a. Inthlan dawn laia kut benga an lawluhte kha an in huphurh tawn leh tham a. Mipuite hi chutiang a lak theih leh hneh theih, mahni mimal hamthatna uma thleng tlawr zuan kan tam avangin Political Party te tan ram hmasawnna vak tilovin a sorkar reng theih. Ei ru teuh mah se, kan party a nih miau avangin kan thup a, kan hum a, kan awih lo der tlat zel tho. Chu chauh a ni lo an eiruk a zarah khan tlem an lo dawn ve avanga lungawi an tam. Aw, i ram mipuite za zela 80 tal hi nutral nise, Politician-ho hian an policy zawrh se lo buk thin sela, an tlin hnuah chu chu an tihhlawhtlin loh chuan an han zilh fak fak mai tur a nih teh lul nen. Mahse e, Chutiang ang ni chu a lo la thleng ang, zoram tang fan fan rawh aw.

7 comments:

LeaszRalte said...

A ngaihnawm thin mang e aw...a ngaihnawm satliah mai lo... its historic, patriotic & heraldic!!
Great Job!!!

Zairemthiama Pachuau said...

A tha hle mai. He thuziak hi ram hruaitute ai mahin mipuiten kan hlawkpui ka ring. Social & Political education material tha tak a ni e. Mizoram nitin chanchinbuah chhuah atan a itawm.

Unknown said...

Thiante comment hi ka thlawp e. A thupui ang hi lehkhabu hmingah hmang an awm tawh thung.

Varte said...

A ropui lutuk. Kei chu ziak ve ila, ZORAM KUR DUAM DUAM ka ti daih ang mawle...

Ring taka sawi leh thin a ni lo, a ruh langa ziah mai pawh a tawk tawh lo, a bena ben harh zawk zawk hi kan ngai tawhhh,

Kiamlova said...

@ In lo chhiar tih hriat hi a lawmawm e, ka ziak sei ang reng a. A bul lam tawite ka han post mai a ni a. A la sei khawp mai. A remchan leh kan post chhunzawm leh ang chu. Zoram siam nan tlem tala kawngro a sut beiseiin.
@ Fela - hian 'Zoram Tang Fan Fan' tih bu lo awm tawh chu, Christmas bawr vela chhiarah min lo ngaihtuahsak se ka va duh em!!

ZL said...

A sei tih pawh kan hre hman hlei nem, a ngaihnawm dawn chauhva a tawp mai zawk niin ka hria. A chhunzawmna chhiar leh theih thuai a chakawm e.

Rama said...

Hotupa Article ziah, Zoram tang fan fan chu ka tuipui dawn hle in ka inhria, a bikin Playground siam dan tur thuah hian, hmun zawl leh remchang sa ka lo melh thin chu, kawrpui leh hmun thawlah RCC in khelmual duhthusam a siam theih tih hi, ka tuipui zual lai chu a ni.