Friday, May 22, 2009

MAHNI TA LO KAWL


Thuhriltu pakhat chuan an tia lawm: "Zan ina ka changthlan chu Nikola Thupuan bung hnih chang ruk (thupuan 2:6) a mi hi a ni a. Nikola nih hi a tha a ni. A ni lo kawl hi a hlauhawm em em a. Unaute u, in enchiang teh ang u, Nikawla kan ni em? Nangni nute u in en chiang teh u, Nikawla in ni em, Nangni pate u, Nikawla in ni em, thalaite pawh in enchiang rawh u. Kan vaiin Nikawla kan ni tur a ni. Nikawla nih hi ava pawimawh em!" a ti hlap hlap e, an tih chu.


England hian an ta lo an lo kawl em ni? An lalte lallukhum an khumtirna chair, coronation chair' an tih mai, thutna hnuaiah hian Lung pakhat 'Stone of Scone' an tih chu an dah thin a. He lung hi Jacoban a tlanbona kawngah Bethela a riah zana a lung lukham, a manga leihlawn, lei atanga van thlenga in dawh a hmuhna kha a ni e, an ti a (Genesis 28:18). He lung hi AD 1296 atanga an neih a ni a. King Edawrd I in Scotland atanga a lak a ni.


He lung hian chanchin a nei thui khawp mai a. An sawi dan chuan Israel ram atangin Zawlnei Jeremian Aiguptaah a keng thla a, chuta tang chuan Spain-ah, Ireland-ah a kal zel a. Ireland hian an tlangserh 'Tara' an tihah an dah a; 'Lia-Fail' an ti a. A awmzia chu 'The fatal stone' emaw 'the stone of destiny' tihna a ni. An lalte lallukhum khumtir nan an hmang thin a. Lal tur diktakin a chunga thua lallukhum a khum chuan he lung hi a lo au vak thin a. Lal tur dik tak nilo a thut erawh chuan a ngawi hmiah thin an ti.


Ireland atangin Scotland-ah a kal leh a, AD 846-ah Perthshire Monastery of Scone-ah an dah a. An lalte lallukhum khumtir nan an hmang ve leh a. An lalte zingah hemi chunga lallukhum khum hnuhnungber chu Balliol-a a ni, kum 1292-ah he lung chungah hian lalah an siam a. Chumi hnu 1296-ah England lal Edward-I in a chhuhsak ta a ni.


England lal Edward I in a lak hnu hian England lalte tana lallukhum khumna tur chair 'Coronation Chair' an tih chu AD 1300/1301 -ah a siamtir a. Chair-a thutna hnuaiah 'The stone of Scone' dahna tur kua a siamtir bawk a. A thlalakah pawh thutna hnuaiah a in zeh kuh hi. Kum 1308-ah Chair ke innghahna tur Sakeibaknei lem an siam leh a. Tun hnu hian a chair hi a rei tawh em avangin an repair zauh zauh bawk. AD 1308 atang hian lallukhum khumtirnan an hmang tan a. Chuta tang chuan England lal zawng zawng Edward v leh Edward viii tih loh chu hemi chairah vek hian lallukhum khumtir an ni. He chair hi England ram pumpuia vawiin nia thlenga furniture la hman te zinga a upa ber a ni.


Coronation Chair leh the stone of scone chungah hian England a luh hnuah chuan England lalte bakah mi pahnih chiah an la thu a. Chungte chu Cromwell-a leh Peter Abbot an ni a. Cromwell-a chu Lord Protectora an siamin an thuttir a, mahse lalte lallukhum khumna hmunah ni lovin a chair hi an zawn chhuak a, tah chuan an thuttir a ni. Peter Abbot erawhchu tuman a thut dan an hre lo. Mahse a chair hnungah hian 'he chairah hian Peter Abbot a mu' tih a lo ker tlat a ni.


Coronaton Chair hi England lalte lallukhum khumna chair niin ropui hlein lang mahse, He lung 'the stone of scone' tel lo hi chuan hlutna a nei lo. Scotland hian England in an ta an chhuhsak a ni tih an hre ran a. Ni 25 December 1950 khan Scotland Nationalist hovin an ru chhuak a, an rukna lamah an ti bal deuh nghe nghe a. An thukru ta a, an thuhruk chu 1951 April thlaah hmuh chhuah leh a ni a. February 1952-ah a awmna ngaiah fimkhur leh zuala vengin an dah leh a. Indopui laite khan a bo vang tih hlauvin an thukru zak zak a ni. Mahse Scotland-in kan ta a ni an tih tlat avangin 1996 kum khan an pekir leh ta nge nge a. Tunah chuan Edinburgh Casttle-ah a awm. An inremnaah chuan England-in lal thar an neiha, lallukhum an khumtir dawnah chuan Coronation Chaira dah turin lak a ni ang' tih a ni. Hei hian the stone of scone tel lo chuan Chair hian hlutna a nei miah lo a ni tih a tilang.


He lung lo chhuahna hi rinthu mai lo chu sawi theih ni lo mahse, lung danglam tak zawng a ni e. Heti hian ka ngaihtuah. Mahni ta lo kawl tlat mai hi thil tha lo tak mah nise, England chauh ni lovin mitin mai hi mahni ta lo kawl vek kan lo ni. Kan nunna leh kan hnar a thaw hi kan ta ni lo, Lalpa min kawl hawhtir mai a ni a. Mihring lei vaivuta siam hian Lalpa Nunna min hawhtir tel lo hi chuan, England coronation chair ang maiin, ropuina leh hlutna a nei miah lo. Lalpan nunna a hawhsak leh a hnara thaw a pek kawl tawh lo chu; mi ruang, rei lotea tawih ral mai tur, tenawm mai chauh a ni; Hlutna a nei tawh lo. He kan taksa ruangam hi Lalpa nunna min pek avang chauhva hlu a ni. Lalpan a duh hun huna a laklet theih, a ta kawltute kan ni a, fimkhur tak leh thianghlim taka hmang tur kan ni. He Nunna Lalpa ta kan kawl hi kan duh ang ang thil tih nana hmang tur kan ni lova, Lalpa tan thianghlim tak leh tangkai taka hmang tur kan ni. Engtikah nge min lakletsak dawn tuman kan hre lawk thei si lova.